Το blockchain, τα κρυπτονομίσματα και τα αποκεντρωμένα ψηφιακά δίκτυα είναι λέξεις που έχουν αποκτήσει ευρεία χρήση, διαχεόμενες στη δημόσια σφαίρα και πέραν των ερευνητικών κέντρων Πανεπιστημίων.
Το ζήτημα είναι: τι σημαίνουν τελικά όλα αυτά; Ποια η λειτουργία τους και σε τι ωφελούν; Βασίζεται τελικά το blockchain στην τέχνη της εξαπάτησης ή είναι μια τεχνολογία ανανεωτική των συναλλαγών μας και προστατευτική των δεδομένων μας;
Εσείς θέτετε τα ερωτήματα- εμείς, στο παρακάτω άρθρο, σας παρέχουμε εύληπτες απαντήσεις.
Τεχνολογία blockchain: επίσημος ορισμός
Το blockchain, σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό του, είναι ένα αποκεντρωμένο, δημόσια ορατό, ψηφιακό αποθετήριο. Χρησιμοποιείται για την καταγραφή συναλλαγών σε πολλούς υπολογιστές, έτσι ώστε το αρχείο να μην μπορεί να τροποποιηθεί αναδρομικά χωρίς την τροποποίηση όλων των επόμενων μπλοκ και τη συναίνεση του δικτύου.
Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο της Wikipedia, «Το Blockchain εφευρέθηκε από τον Satoshi Nakamoto» -το ψευδώνυμο ενός ή και πολλών αγνώστων ατόμων- «το 2008 για να λειτουργήσει ως δημόσιο βιβλίο συναλλαγών του κρυπτονομίσματος bitcoin… [το οποίο] κατασκεύσασε το πρώτο ψηφιακό νόμισμα που λύνει το πρόβλημα της διπλής δαπάνης χωρίς την ανάγκη μιας αξιόπιστης αρχής ή κεντρικού διακομιστή.»
Το blockchain με απλά λόγια
Για να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι το blockchain, μπορούμε να φανταστούμε ένα τεράστιο, κοινόχρηστο βιβλίο στο οποίο καταγράφεται κάθε πιθανή συναλλαγή ή περιουσιακό στοιχείο που διακινείται μέσα σε ένα επιχειρηματικό δίκτυο.
Το περιουσιακό στοιχείο που καταγράφεται από την άλλη μπορεί να είναι κάτι υλικό, όπως ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο, μετρητά ή και γη ή και άυλο, όπως η πνευματική ιδιοκτησία, οι πατέντες, τα πνευματικά δικαιώματα και τα εμπορικά σήματα. Οτιδήποτε έχει αξία μπορεί να παρακολουθείται και να είναι υπό διαπραγμάτευση σε ένα δίκτυο blockchain, μειώνοντας τον κίνδυνο και τα κόστη για όλους τους εμπλεκόμενους.
Ένα απλό παράδειγμα blockchain
Ας πάρουμε την αναλογία του βιβλίου που χρησιμοποιήσαμε στην αρχή αυτής της ενότητας. Ας υποθέσουμε ότι στο βιβλίο αυτό, καταγράφετε, εν είδει ημερολογίου, ό,τι κάνατε μέσα στη μέρα σας. Επίσης, μαζί με τις δραστηριότητες που κάνατε, γράφετε και τη μέρα και ώρα της συγκεκριμένης δραστηριότητας, ώστε να μπορείτε ανά πάσα στιγμή να ανατρέξετε και να θυμηθείτε τι κάνατε την εκάστοτε μέρα.
Οι σελίδες του βιβλίου στην αναλογία μας είναι τα μπλοκς ενός δικτύου blockchain, και ολόκληρο το βιβλίο είναι το ίδιο το blockchain. Τα περιεχόμενα του βιβλίου είναι αντίστοιχα τα καταγεγραμμένα δεδομένα του blockchain με τις ώρες και ημερομηνίες που τα συνοδεύουν. Τέλος, οι σελίδες του βιβλίου είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους, όπως τα μπλοκς στην αλυδία του blockchain.
Κάποια βασικά στοιχεία του blockchain είναι τα παρακάτω:
- Το blockchain είναι μια κοινόχρηστη βάση δεδομένων, η οποία διαφέρει από μια κλασική βάση δεδομένων κυρίως στον τρόπο με τον οποίο αποθηκεύει πληροφορίες. Η διαφορά είναι ότι το blockchain καταγράφει δεδομένα σε μπλοκς, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με κρυπτογραφία.
- Φυσικά, πολλά είδη πληροφοριών μπορούν να καταγραφούν στο blockchain, το κύριο είδος πληροφορίας όμως είναι αυτό των συναλλαγών.
- Στην περίπτωση του Bitcoin, το blockchain είναι αποκεντρωμένο. Αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν έχει κυρίαρχο έλεγχο πάνω στο blockchain– αντιθέτως, όλοι οι χρήστες του ασκούν αμοιβαίο έλεγχο.
- Κάθε αποκεντρωμένο blockchain είναι μη αναστρέψιμο: τα δεδομένα που καταγράφονται δεν μπορούν να τροποποιηθούν και, σε πολλές περιπτώσεις, οι συναλλαγές είναι ορατές από τον καθένα.
Οι θεμελιώδεις έννοιες του blockchain
Το blockchain, η διασύνδεση των μπλοκς του και τα καταγεγραμμένα δεδομένα, έχουν στην πραγματικότητα μια ολόκληρη αρχιτεκτονική- και φυσικά, το λεξιλόγιο που τη συνοδεύει.
1.Αποκεντρωμένο δίκτυο
Ένα blockchain χρησιμοποιεί ένα αποκεντρωμένο δίκτυο, όπως παρουσιάζεται στο παραπάνω σχήμα. Οι δημόσιες blockchains επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να συμμετάσχει, ενώ οι ιδιωτικές αλυσίδες μπλοκ επιβάλλουν τη συμμετοχή και μόνο τα μέρη με έγκυρη συμμετοχή μπορούν να έχουν πρόσβαση. Μια αδειοδοτημένη blockchain δεν έχει κεντρική αρχή, και οποιοσδήποτε μπορεί να συμμετάσχει.
2.Κρυπτογραφία
Από την αρχαιότητα, οι άνθρωποι χρειαζόταν να φυλούν μυστικά ή να στέλνουν κωδικοποιημένα μηνύματα. Αυτό ακριβώς κάνει και η Κρυπτογραφία για ένα blockchain, απλώς το πραγματοποιεί με τη χρήση περίπλοκων μαθηματικών αλγορίθμων. Η κύρια χρήση της κρυπτογραφίας είναι για την κρυπτογράφηση, τα κλειδιά, τις υπογραφές, την ακεραιότητητα, την απόδειξη, καθώς και την ανθεκτικότητα σε παραποιήσεις.
3. Συναίνεση (consensus)
Ένας άλλος τρόπος να σκεφτείτε την συναίνεση είναι αυτός: κάθε φορά που χρησιμοποιείτε την πιστωτική σας κάρτα, εμπλέκονται αρκετοί μεσάζοντες, όπου ο καθένας εκτελεί μια συγκεκριμένη λειτουργία, αλλά και λαμβάνει μια αμοιβή, την οποία πληρώνετε ως επιπλέον έξοδο του ποσού της αγοράς σας. Μπορεί να μην βλέπετε τις χρεώσεις, αλλά είναι ενσωματωμένες στη συναλλαγή είτε άμεσα είτε έμμεσα, και τις πληρώνετε. Στο blockchain, ο μηχανισμός συναίνεσης εκτελεί αυτή τη λειτουργία της συναίνεσης και της εμπιστοσύνης, χωρίς μεσάζοντες.
4.Ψηφιακή υπογραφή
Οι ψηφιακές υπογραφές έχουν τρεις κύριες χρήσεις, εκ των οποίων η πρώτη είναι η ταυτοποίηση. Όταν κάποιος υπογράφει μια συναλλαγή blockchain με ένα ιδιωτικό κλειδί, ο παραλήπτης μπορεί να επαληθεύσει το μέρος που υπέγραψε τη συναλλαγή χρησιμοποιώντας το δημόσιο κλειδί του μέρους. Η δεύτερη κύρια χρήση είναι η ακεραιότητα. Όταν ένα μήνυμα υπογράφεται, οποιαδήποτε αλλαγή στο μήνυμα θα ακυρώσει την υπογραφή, και ο παραλήπτης θα γνωρίζει έτσι ότι το μήνυμα έχει παραποιηθεί.
Η τρίτη σημαντική χρήση είναι η μη αποποίηση. Όταν ένα μέλος υπογράφει μια συναλλαγή και την υποβάλλει, δεν μπορεί αργότερα να ισχυριστεί ότι δεν υπέβαλε τη συναλλαγή επειδή η υπογραφή του μπορεί να επαληθευτεί στη συναλλαγή που υποβλήθηκε. Μπορούν να ισχυριστούν μόνο ότι η υπογραφή τους κλάπηκε, αλλά και αυτό μπορεί να αποδειχθεί ψευδές χρησιμοποιώντας επιπλέον υπογραφές που ανήκουν στη συσκευή που χρησιμοποιήθηκε για την υποβολή της συναλλαγής, συμπεριλαμβανομένου ενός χρονικού σήματος αλλά και ορισμένων μέτα-δεδομένων που τελικά προσδιορίζουν την τοποθεσία.
Ποιος μπορεί να δει το blockchain
Πολλά δίκτυα blockchain λειτουργούν ως βάσεις δεδομένων δημόσιου χαρακτήρα, κάτι που σημαίνει ότι οποιοσδήποτε διαθέτει σύνδεση στο internet μπορεί να έχει πρόσβαση σε μια λίστα με το ιστορικό των συναλλαγών εντός του δικτύου.
Παρόλα αυτά, αν και οι χρήστες μπορούν να δουν τις λεπτομέρειες των συναλλαγών, δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες ταυτοποίησης των χρηστών που πραγματοποιούν αυτές τις συναλλαγές. Επίσης, υπάρχει μια κοινή παρανόηση ότι τα δίκτυα blockchain όπως το Bitcoin είναι πλήρως ανώνυμα· στην πραγματικότητα είναι ψευδώνυμα επειδή υπάρχει μια ορατή διεύθυνση που μπορεί να συνδεθεί με έναν χρήστη αν διαρρεύσει η πληροφορία.
Γιατί είναι σημαντικό το blockchain;
Το blockchain είναι μια τεχνολογία που άλλαξε ριζικά τον τρόπο συλλογής και καταγραφής δεδομένων στο διαδίκτυο και, φυσικά, τα οφέλη του είναι πολλά.
- Ακρίβεια:
Κάθε συναλλαγή μέσα στο δίκτυο blockchain εγκρίνεται από χιλιάδες υπολογιστές. Αυτή η διαδικασία αυτόματης έγκρισης αφαιρεί από τους χρήστες τη δυνατότητα επαλήθευσης των δεδομένων, κάτι που σημαίνει ότι ελαχιστοποιούνται τα ανθρώπινα λάθη και η καταγραφή είναι πιο ακριβής. - Μείωση του κόστους:
Συνήθως, για την επαλήθευση μιας συναλλαγής ή την υπογραφή κάποιου εγγράφου οι καταναλωτές μισθώνουν μια τράπεζα ή έναν εξειδικευμένο νομικό εκπρόσωπο. Το blockchain εξαλείφει την ανάγκη για ελέγχους τρίτων, και μαζί και τα κόστη που συνοδεύουν αυτούς τους ελέγχους. Για παράδειγμα, οι επιχειρηματίες επιβαρύνονται με μια μικρή χρέωση όταν δέχονται πληρωμές με πιστωτική κάρτα, επειδή οι τράπεζες πρέπει να διαχειριστούν αυτές τις συναλλαγές. Το Bitcoin, από την άλλη πλευρά, δεν έχει κεντρική αρχή και έχει περιορισμένα τέλη συναλλαγών. - Αποκεντρωμένη διοίκηση:
Το blockchain δεν αποθηκεύει καμία από τις πληροφορίες του σε μια κεντρική τοποθεσία. Αντίθετα, αντιγράφεται και διανέμεται σε ένα δίκτυο υπολογιστών. Κάθε φορά που προστίθεται ένα νέο μπλοκ στο blockchain, κάθε υπολογιστής στο δίκτυο ενημερώνει το blockchain του για να αποτυπώνει την αλλαγή. - Διαφάνεια στις συναλλαγές:
Πολλά blockchain είναι έτσι κατασκευασμένα ώστε να έχουν ανοιχτό κώδικα, δηλαδή όλοι να μπορούν να δουν τις περιεχόμενες στο blockchain συναλλαγές. Βέβαια, Οι ιδιωτικές blockchains ενδέχεται να μην επιτρέπουν τη δημόσια διαφάνεια, ανάλογα με το πώς έχουν σχεδιαστεί ή τον σκοπό του σχεδιασμού τους. Αυτοί οι τύποι blockchain μπορεί να έχουν δημιουργηθεί μόνο για έναν οργανισμό που επιθυμεί να παρακολουθεί τα δεδομένα με ακρίβεια χωρίς να επιτρέπει σε κανέναν εκτός των εξουσιοδοτημένων χρηστών να τα δει. - Καθολική πρόσβαση:
Ίσως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της τεχνολογίας blockchain είναι ότι ο οποιοσδήποτε, ανεξαρτήτως εθνοτικής καταγωγής, φύλου, τοποθεσίας ή πολιτισμικού υποβάθρου, μπορεί να τη χρησιμοποιήσει.
Οι εφαρμογές του blockchain
Παρόλο που η τεχνολογία blockchain έγινε περισσότερο γνωστή για τη συλλογή και αποθήκευση δεδομένων που αφορούν συναλλαγές κρυπτονομισμάτων όπως το Bitcoin, οι εργαζόμενοι στη συγκεκριμένη τεχνολογία δουλεύουν πάνω στην εφαρμογή του blockchain και σε άλλους τομείς, όπως:
- Blockchain για την επεξεργασία πληρωμών και τις μεταφορές χρημάτων. Οι οικονομικές συναλλαγές που καταγράφονται στο blockchain, δυνητικά μπορούν να εξαλείψουν εντελώς τη διαμεσολάβηση της τράπεζας στην πραγματοποίηση και την επαλήθευση.
- Blockchain για την παρακολούθηση των εφοδιαστικών αλυσίδων. Οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν, κάνοντας χρήση τεχνολογίας blockchain, να παρακολουθούν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και τα πιθανά σφάλματα, καθώς και να εντοπίζουν σε πραγματικό χρόνο την πορεία των προϊόντων τους προς το λιανεμπόριο.
- Blockchain για ψηφιακές ταυτότητες. Η Microsoft πειραματίζεται με την τεχνολογία blockchain για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ελέγχουν τις ψηφιακές τους ταυτότητες, ενώ παράλληλα δίνει στους χρήστες έλεγχο σχετικά με το ποιος έχει πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα.
- Blockchain για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Η τεχνολογία blockchain θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία μιας αποκεντρωμένης βάσης δεδομένων που διασφαλίζει ότι οι καλλιτέχνες διατηρούν τα δικαιώματα της μουσικής τους και παρέχει διαφανείς και άμεσες διανομές δικαιωμάτων στους μουσικούς.
- Blockchain για την υγειονομική περίθαλψη. Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το blockchain για να διαχειρίζονται τα δεδομένα κλινικών δοκιμών και τα ψηφιακά τους ιατρικά αρχεία, διατηρώντας ταυτόχρονα και τη συμμόρφωση με τους κανονισμούς.
Τρέχουσες τάσεις του blockchain
Ήδη οι περαιτέρω εφαρμογές του blockchain πέραν των συναλλαγών, για τις οποίες μιλήσαμε παραπάνω, έχουν αρχίσει να μπαίνουν σε λειτουργία.
DeFi
Μια πρώτη τέτοια λειτουργία είναι το DeFi, ή αλλιώς “Αποκεντρωμένα Χρηματοοικονομικά” (Decentralized Finance). Ο όρος περιγράφει τις εφαρμογές εκείνες που κάνουν χρήση blockchain, εκτελώντας οικονομικές συναλλαγές τις οποίες, μέχρι πρότινος, αναλάμβαναν οι τράπεζες.
Οι εφαρμογές DeFi στην ουσία παρακάμπτουν το μεσάζοντα, που συνήθως είναι η τράπεζα, δίνοντας στα μέλη της συναλλαγής μεγαλύτερο έλεγχο επί της συναλλαγής, αλλά και χαμηλότερο κόστος.
NFTs
Τα NFTs ή Μη Εναλλάξιμα Κρυπτοπαραστατικά (Non-Fungible Tokens) είναι άυλα, ψηφιακά αγαθά που διακινούνται εντός του blockchain και παρέχουν την επαλήθευση αποδείξιμης ιδιοκτησίας σε ψηφιακά αντικείμενα.
Αυτό που διαχωρίζει ένα NFT από ένα Bitcoin είναι ότι το NFT διαθέτει μοναδική ψηφιακή υπογραφή που αποδεικνύει την αυθεντικότητα αλλά και την αποκλειστική κυριότητα του ψηφιακού αντικειμένου.
Metaverse
Το Metaverse είναι μια ψηφιακή εκδοχή του πραγματικού κόσμου, μη αναγώγιμη στον κόσμο στον οποίο ζούμε τώρα. Άλλως ειπωμένο, σύμφωνα με το βιβλίο επιστημονική φαντασίας “Snow Crash” του Neil Stephenson στο οποίο η λέξη ακούστηκε για πρώτη φορά, το Metaverse είναι “ένα φαντασιακό πλέγμα που έγινε προσβάσιμο σε όλους χάρη σε ένα παγκόσμιο δίκτυο οπτικών ινών”.
Αν η τεχνολογία blockchain εφαρμοστεί στο Metaverse θα το αιμοδοτήσει ως υποδομή, επιτρέποντας στους χρήστες του Metaverse να συνδεθούν με την ευρύτερη οικονομία κρυπτονομισμάτων. Αυτό θα συμβεί με το να γίνουν τα ψηφιακά αγαθά ανταλλάξιμα με τα νομίσματα του “πραγματικού κόσμου”.
Στην πραγματικότητα, στο Metaverse μπορεί να αγοράσει κανείς:
- Γη και real estate
- Πρόσβαση σε ψυχαγωγία, όπως παιχνίδια και λούνα παρκ
- Εισιτήρια για ψηφιακά συμβάντα, όπως συναυλίες ή συνέδρια
- NFTs
- Ψηφιακά ρούχα, skins και αξεσουάρ για το προσωπικό σας άβαταρ
Metaverse Fun Facts: η Coca-Cola συγκέντρωσε το ποσό των $575,883.61 από την πώληση NFTs, ενώ η Gucci διοργάνωσε ένα ψηφιακό event στο Roblox, όπου πούλησε ψηφιακά της αγαθά ακόμα και σε τιμές μεγαλύτερες από τα φυσικά της αντικείμενα.
Είναι τελικά το blockchain απάτη;
Φυσικά, η τεχνολογία blockchain και ιδιαίτερα οι επενδύσεις σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες διαχείρισης κρυπτονομισμάτων αμφιβόλου πατρότητας, μπορεί να οδηγήσουν και σε απάτες.
Στη χώρα μας, 10.000 άνθρωποι έπεσαν θύμα απάτης από ανάλογη πλατφόρμα, η οποία αποδείχθηκε εταιρεία-πυραμίδα που εκμεταλλευόταν τις επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα. Όπως αναφέρει ο δικηγόρος Βασίλης Αποστολίδης που εκπροσωπεί 20 από τα θύματα της απάτης, “Ακολουθώντας κάποια βήματα που σου έδινε η σελίδα έβαζες τα χρήματα και έκανε η ίδια η σελίδα τις συναλλαγές των crypto. Δεν σου έλεγαν πόσα και ποια κρυπτονομίσματα είχες. Έβαζες π.χ. 100 δολάρια και στο τέλος της ημέρας έβλεπες ότι έχεις 103 δολάρια.”
“Αυτοί υποστήριζαν πως το πετύχαιναν αυτό κάνοντας τις κατάλληλες κινήσεις ανάμεσα στα κρυπτονομίσματα, παρακολουθώντας τις διακυμάνσεις τους», εξηγεί ο δικηγόρος και προσθέτει: “Αν έφερνες άτομα στην πλατφόρμα, ‘κάτω’ από εσένα, λάμβανες ένα ποσοστό περίπου 20% επί των δικών τους κερδών. Αν έβαζες πάνω από πέντε άτομα έπαιρνες και έξτρα εγγυημένη απόδοση επί των κερδών σου. Δηλαδή εκεί που ήσουν στο 1,8% με 3%, πήγαινες στο 2,4% με 3,6%. Όσο πιο πολλά άτομα έβαζες από κάτω τόσο αυξανόταν η εγγυημένη σου απόδοση”.
Τεχνολογία blockchain και ενεργειακό αποτύπωμα
Ίσως όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα της τεχνολογίας blockchain που επιβαρύνει την ήδη υπάρχουσα ενεργειακή και οικολογική κρίση του πλανήτη μας είναι η τεράστια κατανάλωση ενεργειακών πόρων αυτών των εφαρμογών.
Συγκεκριμένα, η τεχνολογία blockchain αφήνει ένα σημαντικό αποτύπωμα άνθρακα που προκύπτει από την εντατικοποιημένη επαλήθευση συναλλαγών και την ολοένα αυξανόμενη δημιουργία blocks στη βάση δεδομένων.
Επίσης, η κατανάλωση ενέργειας της τεχνολογίας blockchain οδηγεί σε σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίες συντελούν στην επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής.
Στην ουσία, οι υπολογιστικοί πόροι που χρειάζεται το blockchain για να επαληθεύει συναλλαγές και να κατασκευάζει νέα μπλοκς δεν είναι άυλοι και ψηφιακοί, αλλά πόροι ενέργειας που εξάγονται από τη φύση.
Το καλό είναι ότι ήδη γίνονται έρευνες για το πώς μπορεί η τεχνολογία blockchain να μειώσει την κατανάλωση πόρων για τις αδιάκοπες δραστηριότητες καταγραφής δεδομένων, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα αιολική, γεωθερμική ή ηλιακή ενέργεια. Επίσης, το να συναφθούν συνεργασίες με παρόχους βιώσιμης ενέργειας ή να αρχίσει να βασίζεται το blockchain σε πιο πράσινες ψηφιακές υποδομές, ίσως να ήταν ένα βήμα προς μια καλύτερη αξιοποίηση αυτής της τεχνολογίας, με μεγαλύτερη σκέψη για το υπό καταστροφή φυσικό οικοσύστημα.
